กลวิธีการใช้ภาษาของสำนวนจีน

กลวิธีการใช้ภาษาของสำนวนจีน ที่สำคัญมี 2 วิธี

ใช้การพรรณนา ใช้ความหมายแผลงมาแสดงความหมายที่ต้องการสื่อ ได้แก่

1.1 อุปมา (比喻) ใช้การเชื่อมโยงของสิ่งที่ต้องการสื่อกับสิ่งที่นำมาเปรียบเทียบ แบ่งเป็น

1) อุปมาแบบตรง เปรียบเทียบสิ่งที่ต้องการสื่อกับสิ่งที่นำมาเปรียบ โดยใช้คำแสดงการเปรียบเทียบ ได้แก่ 像 如 似 若 仿佛 (คล้าย ดัง เหมือน ประดุจ ราวกับ) เป็นต้น เช่น心如刀割 (ดวงใจดังมีดกรีด)

2) อุปมาแบบแฝง เปรียบเทียบสิ่งที่ต้องการสื่อกับสิ่งที่นำมาเปรียบเช่นเดียวกับ明喻 แต่ต่างกันที่ใช้คำแสดงการเปรียบเทียบ ได้แก่ 是 成为 变成 当 (คือ กลายเป็น เปลี่ยนเป็น ถือเป็น) เป็นต้น เช่น 失败是成功之母 (ความผิดหวังคือมารดาแห่งความสำเร็จ) โดยบางสำนวนอาจไม่ปรากฏคำแสดงการเปรียบเทียบ เช่น小树要砍, 小孩要管 (ไม้เล็กต้องตัดแต่ง เด็กเล็กต้องอบรม)

3) อุปมาแบบยืม ปรากฏแค่สิ่งที่นำมาเปรียบ แต่ไม่ปรากฏสิ่งที่ต้องการสื่อในสำนวน เช่น大草包 (กระเป๋าหญ้าใบใหญ่ : คนหรือสิ่งที่ไร้ค่า) โดยบางครั้งอาจมีคำแสดงการเปรียบเทียบร่วมอยู่ด้วย如影随形 (เหมือนเงาตามตัว : สัมพันธ์แนบแน่นจนไม่อาจห่างกัน)

1.2 อุปลักษณ์ ไม่กล่าวถึงสิ่งที่ต้องการสื่อโดยตรง แต่ใช้สิ่งหนึ่งมาอ้างแทนอีกสิ่งหนึ่ง โดยสิ่งที่นำมาแทนที่ต้องมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวซึ่งเชื่อมโยงความหมายกับสิ่งที่ต้องการสื่อได้ เช่น情人眼里出西施 (ในสายตาคนรักแลเห็นไซซี : เมื่อรักใครแล้ว จะรู้สึกว่าเขาดูดีไปหมด) ใช้ “ไซซี” ซึ่งเป็นสาวงามในยุคชุนชิวแทนความงาม

1.3 บุคลาธิษฐาน พรรณนาสิ่งไม่มีชีวิต หรือสิ่งมีชีวิตอื่นที่ไม่ใช่คนให้มีลักษณะนิสัย พฤติกรรม รวมถึงความรู้สึกเหมือนคนจริงๆ เช่น猫哭老鼠假慈悲 (แมวร่ำไห้แก่หนู แสร้งทำเมตาสงสาร)

1.4 กล่าวเกินจริง ใช้ถ้อยคำเกินจริงพรรณนาสิ่งที่กล่าวถึง ทำให้สื่อความหมายได้ชัดเจน กระตุ้นให้ผู้ฟังเกิดจินตนาการและอารมณ์คล้อยตาม เช่น一手遮天 (มือเดียวปิดฟ้า : ปิดบังความจริงไว้)

ใช้โครงสร้างทางภาษา อาศัยรูปแบบคำ หรือโครงสร้างไวยากรณ์ที่สมดุลช่วยเสริมให้ความหมายของสำนวนชัดเจนเข้าใจง่าย ได้แก่

2.1 แบบคู่สมดุล ใช้วลีหรือประโยคสมดุลที่โครงสร้างเหมือนกัน มีเนื้อหาสัมพันธ์กัน เช่น 前因-后果 (เหตุแรก-ผลหลัง : วิถีของเรื่องราว)

2.2 แบบเรียงร่วม ใช้วลีหรือประโยคที่มีโครงสร้างเหมือนหรือคล้ายกันตั้งแต่สามขึ้นไป เนื้อหาโดยรวมเชื่อมโยงเป็นหนึ่งเดียวกัน เช่น说金子晃眼, 说银子傻白, 说铜钱腥气 (ทองก็พร่าตา เงินก็ขาวจนเซ่อ เหรียญทองแดงก็เหม็นคาว : ไม่ละโมบอยากได้เงินทอง)

2.3 แบบเชื่อมต่อ ใช้วลีหรือประโยคสมดุลที่โครงสร้างเหมือนหรือคล้ายกัน เชื่อมต่อกันโดยใช้คำท้ายของส่วนหน้าเป็นคำต้นของส่วนหลัง เช่น好手不敌双拳, 双拳难敌四手 (มือดีไม่สู้สองหมัด สองหมัดยากจะสู้สี่มือ : อย่าเอาไม้ซีกไปงัดไม้ซุง)

2.4 แบบสมมาตร ใช้การสลับลำดับหน้าหลังของวลีหรือประโยคให้มีโครงสร้างสมมาตร เช่น人人为我, 我为人人 (ทุกคนเพื่อฉัน ฉันเพื่อทุกคน : พึ่งพาอาศัยกัน) 泥和水, 水和泥 (โคลนเข้ากับน้ำ น้ำเข้ากับโคลน : รวมกันเป็นหนึ่งเดียว)